Poszybować jak Ptak

Spodobało mi się kiedyś określenie, że żyjemy w czasach nagród za uczestnictwo. Czyli takiej rzeczywistości, gdzie każdemu należy się uznanie za sam fakt brania w czyms udziału. Skutek tego jest taki, że niemal wszystko straciło na wartości – no bo skoro każdy może wziąć we wszystkim udział i każdy będzie tak samo doceniony to po co w ogóle się starać...?
W tle, oczywiście, walka o równość. Przecież nie można nikogo dyskryminować za to, że nie ma słuchu, prawda? Przecież to niesprawiedliwe odmawiac komus prawa do samorealizacji. Niech gra w zespole, „good job!”.

To samo dotyczy osiągnięć naukowych czy sportowych w szkołach, na tym niższym poziomie. Bo na tym najwyższym już mamy do czynienia z „życiem” i ono weryfikuje to wszystko, co do tej pory pracowicie równaliśmy walcem.

Przerażająca perspektywa. Już kiedyś pisałam tu o szwedzkim prawie Jante czy o metodach Amy Chua, chińskiej matki w USA, która niemiłosiernie cisnęła swoje córki we wszystkich dziedzinach edukacji, ale przede wszystkim w muzyce. Wczoraj znowu zostałam zainspirowana tym samym zagadnieniem – jako że jestem matką bardzo mnie ono interesuje.

Obejrzeliśmy film „Whiplash”, o studencie pierwszego roku prestizowej szkoły jazzu w Nowym Jorku, którego talent zostaje zauważony przez charyzmatycznego nauczyciela, Fletchera. Chłopiec trafia do elitarnej orkiestry pana Fletchera, ale praca w niej okazuje się być torturą. Nauczyciel wydaje się pomiatać uczniami i wymagać od nich rzeczy niemożliwych. Niewybredny język, rzucanie w uczniów przedmiotami, wiele godzin pracy, łzy i krew to była codzienność. Wielu nie wytrzymywało tej presji.

(Teraz będzie trochę spojler, ale nie taki straszny – nie zdradzam fabuły filmu, ale jego mądre przesłanie)

Ale na tym właśnie polega szlifowanie diamentów. Otóż okazuje się, że postawa nauczyciela to nie są żadne sadystyczne zapędy czy zemsta za własne nieudane życie. Mistrz Fletcher (grany zresztą przez mistrza, J.K. Simmonsa, który, notabene, jest także muzykiem z wykształcenia) jest zainspirowany historią Charliego Parkera, który na początku swojej kariery saksofonisty trafił do zespołu Jo Jonesa.

Podczas jednej z sesji nie dał rady zagrać dobrze, a wściekły dyrygent rzucił w niego talerzem od perkusji, ledwo się uchylił i ledwo uratował głowę. Ośmieszony schodzi ze sceny, rozpacza całą noc. A następnego ranka co robi? Zabiera się za ćwiczenia. Ćwiczy i ćwiczy, mając jeden cel przed oczami – żeby nikt się z niego nigdy więcej nie śmiał. Rok później wraca do klubu Reno i wchodzi na tę sama scenę i gra najlepsze solo, jakie świat kiedykolwiek słyszał.

Wyobraź sobie, co by było gdyby Jones wtedy powiedział do młodego Parkera: „Hmm, niech będzie, Charlie, w porządku. Dobra robota”. Charlie by wtedy pomyślał: „Cholera, naprawdę jestem niezły”. I koniec historii. Nie ma Ptaka! [“Bird” to był pseudonym artystyczny słynnego jazzmana]. Jak dla mnie to by była totalna katastrofa.

Ale to jest to, czego dzisiaj chce świat. A ludzie zastanawiaja się dlaczego jazz umiera.

Widzisz, chłopcze, to, co robię to absolutna konieczność. To, co robię w szkole to nie jest dyrygowanie. Każdy idiota może stać na środku i dyktować tempo. Jestem od tego, by wydobywac z ludzi tego, co najlepsze. Inaczej pozbawiamy świat Charlie Parkerów i Louisów Armstrongów.

- Ale czy jest jakaś granica? – pyta zaintrygowany uczeń.

- Nie, nie ma. Bo prawdziwego Charliego Parkera nie da się zniechęcić.

[dialog z filmu "Whiplash"]